انواع هنر های ایرانی
فرش
قدیمی‌ترین فرش دنیا نمونه ای است از یک قالی ایرانی که قالیچه‌ای است با نقوش اصیل هخامنشی که در گور یخ‌زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی در درهٔ پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و قالی پازیریک نامیده می‌شود. پژوهشگران این قالی را از دست‌بافت‌های پارت‌ها یا مادها می‌دانند. قالی ایرانی از دیرباز معروف و مورد استفاده بوده. گزنفون تاریخ‌نگار یونانی در کتاب سیرت کوروش می‌نویسد: ایرانیان برای این‌که بسترشان نرم باشد قالیچه زیر بستر خود می‌گسترند.
نگارگری ایرانی
نگارگری ایرانی که مینیاتور نیز خوانده می‌شود شامل آثاری از دوره‌های مختلف تاریخ ایران است که بیشتر به صورت مصورسازی کتب ادبی (ورقه و گلشاه، کلیله و دمنه، سمک عیار، و…)، علمی و فنی (التریاق، الادویه المفرده، الاغانی، و…)، تاریخی (جامع التواریخ، و…)، و همچنین، برخی کتب مذهبی، همچون، خاوران نامه می‌باشد.
سفال و سرامیک
سفالگری یا کوزه‌گری ایرانی سابقه طولانی در تاریخ ایران دارد. سفالگری یکی از اولین و مهم‌ترین اختراع‌های ساخته شده توسط انسان است. برای مورخان و باستان شناسان از مهم‌ترین مظاهر هنری است. باستان شناسان از راه سفالگری با شرایط اجتماعی و اقتصادی یک دوره یا یک منطقه آشنا می‌شوند. با مطالعه سفال‌ها در مورد زندگی، دین مردم و تاریخ، روابط اجتماعی و نگرش جامعه را نسبت به همسایگان تفسیر می‌کنند.
ساخت سفال در ایران دارای سابقه طولانی و درخشان است. با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص کشور ایران، که در محل تقاطع تمدن‌های باستانی و در مسیرهای کاروان‌های مهم واقع است، تقریباً در هر بخشی از ایران، در زمان‌های مختلف درگیر ساخت سفال بوده‌اند. با این حال، حفاری‌های اخیر و تحقیقات باستان‌شناسی نشان داد که چهار منطقه عمده در تولید سفال در فلات ایران وجود دارد که بخش نخست شامل غرب کوه‌های زاگرس و نواحی لرستان است، بخش دوم شامل نواحی جنوب دریای خزر که استان‌های گیلان و مازندران را در بر می‌گیرد. این دو منطقه نخستین نواحی در فلات ایران بوده‌اند که سفالگری را آغاز نموده‌اند. بخش سوم شامل شمال غرب کشور و نواحی آذربایجان را شامل می‌شود، بخش چهارم در جنوب شرقی است که استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان را شامل می‌شود. افزون بر این ۴ منطقه، تپه‌های باستانی حاشیه نواحی کویری ایران را نیز می‌توان به مناطق ساخت سفال در ایران اضافه کرد. قدمت ساخت سفال در ایران به هزاره هشتم پیش از میلاد بر می‌گردد.
موسیقی
موسیقی سنتی ایرانی شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از هزاران سال پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دل‌نشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده‌است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل‌گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به «باربد» و «نکیسا» اشاره کرد.
رقص
گونه‌های متفاوتی از رقص در میان ایرانیان مرسوم است، از جمله آنها می‌توان به رقص‌های آیینی، رقص‌های محلی و رقص‌های سنتی اشاره کرد.
ادبیات
ادبیات پارسی به ادبیاتی گفته می‌شود که به زبان فارسی نوشته شده باشد. ادبیات فارسی تاریخی هزار و صد ساله دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتاب‌های قدیمی در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته‌اند.
آوازه برخی شاعران و نویسندگان ایرانی از مرزهای ایران فراتر رفته‌است. شاعران و نویسندگانی نظیر فردوسی، سعدی، حافظ شیرازی، مولوی، عمر خیام و نظامی شهرتی جهانی دارند. در میان چهره‌های شناخته شده ادبیات معاصر فارسی در جهان می‌توان به صادق هدایت در داستان و احمد شاملو در شعر اشاره کرد.
طراحی محیط
معماری
معماری ایران دارای ویژگی‌هایی است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان از ارزش‌هایی ویژه برخوردار است. ویژگی‌هایی چون طراحی مناسب، محاسبات دقیق، انواع سازه، فرم درست پوشش، رعایت مسائل فنی و علمی در ساختمان، ایوانهای رفیع، ستونهای بلند و بالاخره تزئینات گوناگون که هریک در عین سادگی معرف شکوه معماری ایران است. سابقه معماری ایران به حدود هزاره هفتم قبل از میلاد می‌رسد. معماری ایرانی همچنین ویژگی‌هایی منحصر به فرد در بعضی زمینه‌ها دارد که باعث معرفی دستاوردهایی جدید به دنیای معماری شد. از جمله:
فضا سازی‌های خاص مانند ایوان، گنبدخانه، حیاط ایرانی و..
سازه‌های پیشرفته مانند انواع قوس‌های دو و سه مرکزی، انواع گنبد، انواع گوشه‌سازی و …
کاربری‌هایی ویژه مانند باغ
مفاهیم ویژه با تعاریفی متفاوت مانند تزیینات هندسی، درون‌گرایی، برون‌گرایی، الگوواره‌های طراحی و …
معماری هخامنشیان به دست آوردهای ایرانیان هخامنشی در ساخت شهرهای دیدنی و جذاب (تخت جمشید، شوش، هگمتانه)، معابد برای عبادت و گردهمایی‌های اجتماعی (مانند معابد زرتشتی) و آرامگاه پادشاهان گذشته (مانند آرامگاه کورش بزرگ) اشاره دارد. از ویژگی‌های بنیادین این معماری می‌توان به ترکیب خود با عناصر مادها، آشوری، یونانی و آسیایی اشاره کرد. میراث معماری هخامنشی با گسترش امپراتوری در حدود ۵۵۰ پیش از میلاد، شروع شد. با ظهور دومین امپراتوری ایرانی یعنی امپراتوری ساسانی (۲۲۴–۶۲۴ میلادی) سنت‌های هخامنشی با ساخت معابد مخصوص آتش و قصرهای عظیم دوباره زنده شد.
باغ ایرانی
باغ ایرانی به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد. باغ ایرانی پاسارگاد را ریشهٔ معماری این باغ‌ها دانسته‌اند. کوروش بزرگ شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت‌ها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسی‌سازی باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه که کوروش به باغ ایرانی گرفته شده‌است. در دورهٔ ساسانیان نیز باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دورهٔ اسلامی نیز ادامه یافت.[۲] این باغ‌ها عنوان یک ساختار کامل، بیانگر رابطهٔ تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی است و نشانه‌ای از سازگار نمودن و همسو کردن نیازهای انسان و طبیعت است. در گذشته باغ ایرانی بروز توان نهفتهٔ محیط و ادراک پیچیدگی‌های آن بود. خالق باغ با اتکا به دانش تجربی خود فضایی را ایجاد می‌کرد که باعث بقاء و پویایی بستر طبیعی می‌شد.[۳] در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱ میلادی) در ۳۵امین نشست یونسکو روی هم رفته ۹ باغ ایرانی به عنوان میراث جهانی یونسکو پذیرفته شدند. این باغ‌ها دربرگیرندهٔ باغ‌های ایرانی پاسارگاد، ارم، چهلستون، فین، عباس‌آباد، شازده، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه می‌باشد.[۴]
خوشنویسی
خوشنویسی ایرانی بخشی از خوشنویسی اسلامی است که در ایران و سرزمین‌های وابسته یا تحت نفوذ او همچون کشورهای آسیای میانه، افغانستان و شبه قاره هند به تدریج حول محور فرهنگ ایرانی شکل گرفت؛ و نه تنها از مفاخر هنر ایرانی بلکه از مفاخر هنر اسلامی و حتی هنر جهان به‌شمار می‌رود.
سینما
نخستین دوربین فیلمبرداری در زمان مظفرالدین‌شاه به ایران آمد. نخستین فیلم صدادار فارسی، فیلم دختر لر بود که در سال ۱۳۱۷ خورشیدی توسط عبدالحسین سپنتا ساخته شد. ورود نخستین دستگاه سینماتوگراف به ایران در سال ۱۲۷۹ هجری خورشیدی توسط مظفرالدین شاه سر آغازی برای سینمای ایران به حساب می‌آید، هر چند ساخت اولین سالن سینمای عمومی تا سال ۱۲۹۱ اتفاق نیفتاد. تا سال ۱۳۰۸ هیچ فیلم ایرانی ساخته نشد و اندک سینماهای تأسیس شده به نمایش فیلم‌های غربی که در مواردی زیرنویس فارسی داشتند می‌پرداختند. نخستین فیلم بلند سینمایی ایران به نام «آبی و رابی» در سال ۱۳۰۸ توسط اوانس اوگانیانس، با فیلمبرداری خان بابا معتضدی ساخته شد.
صنایع دستی
زری‌بافی
در فرهنگ دکتر معین آمده‌است: زری یعنی پارچهٔ ساخته شده از زر (طلا). پارچه‌ای که پودهای آن از طلا است. زری یا زربفت پارچه‌ای ظریف و بسیار گران بهاست که چله یا تار آن از ابریشم خالص است و پودهای آن ابریشم رنگی و یکی از پودها، نخ گلابتون است که می‌تواند زرین یا سیمین باشد. زری نفیس‌ترین و افسانه‌ای‌ترین منسوج ایرانی که در روزگار رونق و رواج خود شهرتی عالمگیر داشته و هم‌اکنون نمونه‌هایی از آن زینت‌بخش موزه‌ها و سایر مراکز هنری ایران و دیگر کشورهای جهان است و دارای سابقه‌ای طولانی از لحاظ بافت و تولید می‌باشد. بافت پارچه‌هایی که در متن و نقوش آنها، نخ‌های گلابتون به کار گرفته شده بنا به روایات تاریخی به هفت هزار سال پیش می‌رسد.
Carpet
Pazirik Rugs
Main article: Iranian carpet
The oldest carpet in the world is an example of an Iranian carpet that is a masonry with the noble Achaemenid motifs found in the frozen grave of one of the Scythian rulers in the Pazirik valley, 80 km outside of Mongolia, and is called Pazirik carpet. The researchers find this carpet from handcrafts of Parthians or Medes. Persian carpets have long been known and used. Xenophon, a Greek historian, writes in Syrt Cyrus' book: Iranians are spreading their rug under their bed, because they are soft.
Iranian painting
Khavaran A letter to the Shiraz School of the 9th Century (The Timurid) - Flaming heads are the main features of the images of this book.
Main article: Iranian Painting
Iranian painting, also called miniature, includes works from different periods of Iranian history, mostly illustrated by literary works (Lidgh and Golshah, Calleh and Damnah, Samak-e-Shar, ...), scientific and technical (Al-Tariq, Al-Dawiya al-Mfreda, Alaghani, and ...), historical (Juma al-Tawariqh, ...), as well as some religious books, such as Khavaran.
pottery and ceramics
Zebrafti
Pottery belonging to the fourth millennium BC at the National Museum of Iran
Main article: Iranian pottery
Pottery or pottery has a long history in Iran. Pottery is one of the first and most important inventions made by humans. For historians and archaeologists, it is one of the most important manifestations of art. Archaeologists get acquainted with the course of a course or a region through the pottery with the social and economic conditions. By studying pottery on life, people's religion and history, they interpret social relations and attitudes of society towards neighbors.
The construction of pottery in Iran has a long and brilliant history. Due to the particular geographic location of Iran, which is located at the intersection of ancient civilizations and on important convoy paths, in almost every part of Iran, they have been involved in the making of pottery at different times. However, recent excavations and archaeological research showed that there are four main areas in the production of pottery on the Iranian plateau, the first part comprising the west of the Zagros Mountains and Lorestan, the second part includes the southern parts of the Caspian Sea, which cover the provinces of Gilan and Mazandaran. Takes. These two regions were the first areas on the Iranian plateau that began to make pottery. The third part includes the north-west of the country and the Azerbaijani regions, the fourth part in the southeast, which includes the provinces of Kerman and Sistan and Baluchestan. In addition to these 4 areas, the ancient hills of the margin of the desert areas of Iran can also be added to the areas of building pottery in Iran. The history of making pottery in Iran dates back to the eighth millennium BC.
Music
Photographs of the Kamanchenavaz woman on the Isfahan's Eight Maidan Palace, since 1669.
Original text: Traditional Iranian music
Traditional Iranian music, including instruments, songs, and songs, from the thousands of years BC to the present day, has spread across the Iranian people, and what is more enjoyable, easier, and more intelligent is available today, a large part of Central Asia , Afghanistan, Pakistan, Azerbaijan, Armenia, Turkey, and Greece, and each has its own influence on the formation of this music, from musicians or, in other words, musicians in ancient Persia can be "Barbad" and "Nikisa" Cited.
Dance
Different types of dance are common among Iranian people, including ritual dances, local dances and traditional dances.
the literature
Ferdowsi's Shahnameh
Main article: History of Persian literature
Persian literature is said to be written in Persian. Persian literature has a history of one hundred and thirty years. Persian poetry and Persian prose are two main types in Persian literature. Some old books also have literary value in non-traditional topics such as history, churches, and sciences, and over time, they are among the classics of Persian literature.
The prominence of some Iranian poets and writers has exceeded the boundaries of Iran. Poets and writers such as Ferdowsi, Saadi, Hafez Shirazi, Rumi, Omar Khayyam and Military have a worldwide reputation. Among the well-known figures of contemporary Persian literature in the world, one can refer to Sadegh Hedayat in the story and Ahmad Shamloo in poetry.
Environment design
Architecture
Persepolis
Main article: Iranian architecture
Affiliate (s): Achaemenid Architecture
The architecture of Iran has the features that are particularly valuable in comparison with the architecture of other countries of the world. Features such as proper design, precise calculations, types of structures, proper cover layout, technical and scientific issues in the building, elevated verandahs, long columns and finally various decorations, each of which is as simple as representing the magnificence of Iranian architecture. Iran's architectural history dates back to the seventh millennium BC. Iranian architecture also has unique features in some areas that have brought new achievements to the world of architecture. Including:
Spacious buildings such as Avon, Gonbadkan, Iranian courtyard and ...
Advanced structures such as two or three center arches, dome types, corners and more ...
Special uses like garden
Special concepts with different definitions such as geometric decorations, introversion, extraversion, design patterns and ...
The Achaemenid architecture refers to the achievements of the Achaemenid Persians in the construction of spectacular cities (Persepolis, Susa, Hegmataneh), temples for worship and social gatherings (such as Zoroastrian temples), and the tombs of past kings (like the tomb of Cyrus the Great). The basic features of this architecture are the combination of elements of the Medes, Assyrians, Greeks and Asians. The heritage of Achaemenid architecture with the expansion of the empire around550 BC began. With the advent of the second Iranian empire, the Sassanid Empire (224-624 AD), the Achaemenid traditions were revived by the construction of special temples for fire and huge palaces.
Iranian Garden
Eram Garden in Shiraz
Main article: Iranian Garden
The Iranian Garden refers to its unique structure and design. The Persian Garden Pasargad is considered the root of the architecture of these gardens. The great Cyrus himself personally ordered how to create the Pasargadae garden and how the trees were planted, and in fact the landing of the garden, its shape and its meaning from the viewpoint that Cyrus was taken to the Iranian garden. In the Sassanid period, gardens were formed in front of palaces and temples, and this was continued in the Islamic era. [2] These gardens as a complete structure represent a close relationship between the cultural and natural context and a sign of adaptation and alignment of needs Man and nature. In the past, the Iranian garden was the perceived power of the environment and its complexity. The creator of the garden, based on its experimental knowledge, created a space that created the natural habitat to survive. [3] In 2011, at the 35th session of UNESCO, 9 Iranian gardens were accepted as UNESCO World Heritage sites. These gardens include Persian gardens of Pasargadae, Eram, Chehelsotun, Fein, Abbasabad, Shazdeh, Dolatabad, Pahlavanpur, Akbarieh. [4]
Calligraphy
Segment of the Shaped Line by Seyyed Ali Akbar Golestaneh, 1316 AD. AH, the text of a piece of a piece from Sa'di Shirazi who says: "What you give me advice on is good, love is the truth if you allow it." In the work of the calligraphy, the word "if" has been deleted.
Main article: Iranian calligraphy
Iranian calligraphy is part of the Islamic calligraphy that has gradually reigned in Iranian culture, in Iran and its affiliated territories or under its influence, such as the countries of Central Asia, Afghanistan, and the subcontinent of India, and not only from the Iranian art lovers but also from Islamic art lovers and even Art of the world.
the cinema
Cinema Persia Shiraz
Main article: Iranian cinema
The first video camera came to Iran at the time of Mozaffar al-Din Shah. The first vowel of Farsi, the film was the daughter of Ler, made in 1317 solar by Abdul Hussein Spanta. The arrival of the first cinematographic apparatus in Iran in 1279 AH by Mozafar al-Din Shah is considered to be the beginning of Iran's cinema, although the construction of the first public cinema hall did not take place until 1291. By the year 1308, no Iranian films were created, and a few cinemas were established to show Western films that were in some cases Persian subtitles. The first Iranian feature film called "Blue and Robbie" was created in 1308 by Evans Oganian, filmed by Khan Baba Motaedidi.
Handicrafts
Zaribafi
In the culture of Dr. Moin, Zari is a fabric made of gold. A purse that is made of gold. Zari or Zarbrof is a delicate and very expensive cloth that is made of pure silk, and its tufts are colored silk and one of the tufts, a scarf that can be golden or cumin. The most famous and unbelievable Iranian drama that has been famous for its prosperity and nowadays is a collection of museums and other artistic centers in Iran and other countries of the world and has a long history in terms of texture and production. The texture of fabrics used in the text and their designs, scissors, according to historical narratives, reaches seven thousand years ago.
